Her şeyin bir kara kuğusu (black swan) olabilir. Ekonominin, siyâsetin, güvenliğin veya bunlara benzer bütün olguların kara kuğusu tahmin edilmemişin, öngörülmemişin bir anda ortaya çıkışıdır. Yoksa tahmin edildiği, öngörüldüğü, sezildiği hâlde önlemini almamanın mâzereti değildir. Mehmet Keçeci, 08.08.2018

Bankaların ilk olarak hesapları sayısal, dijital ortama aktarmalarının (1982) ardından yeni düşünceler üretilmeye başlanmıştır. Bu düşüncelerden biri bütün ülke daha da sonra dünya ekonomisini, iktisâdını tek merkez altında kayıtlandırma ve yönetilmesidir. Buna karşı ise yine benzer zamanlarda fakat yazılım ve teknolojik uygulaması neredeyse 30 yılı bulacak olan (2008-2010) ve bütün dünyayı etkilemesi 2017’yi daha sonra ise büyük bir darbe alarak yerine oturtulan Blokzinciri (Blockchain) uygulama düşüncesi üzerine kurulan ve bir merkezi olmayan, Adem-i Merkeziyetçi (De-Centralized) uygulamaları olan Kriptopara veya yeni ekonomi adı olarak blokekonomisi, bloknomi (blocknomy) bütün dünyanın gündemine girmiştir (Blokzinciri çağı: blockchain era). Ben bu ifâdeyi ilk olarak 2017’de [Geleceğin toplumu RozetZinciri (BadgeChain), BlokZinciri (BlockChain) gibi toplumsal bağlarla birbirlerine bağlanacaklar. Açık Dijital Rozetler ve Rozhendis (Rozet Mühendisi): Open Digital Badges and Badgineer (Badge Engineer), 04.05.2017 [1]) kullanmışım.

Fakat 17 Aralık 2017’deki Kriptoparaların aldığı büyük darbeden sonra bir daha kendilerine gelememeleri aslında dünyanın yeni bir ekonomik yapılanma sürecine girdiğinin göstergesiydi. Bu arada kısaca ekonomik modelleri incelersek:

Ekonomik Modeller:

1. Yerel İlişkisel Ekonomi: Local Relationship Economy (MÖ – 3000)
2. Tüccar/Tâcir Ekonomisi: Merchant Economy (MÖ 3000 – MS 1760)
3. Endüstriyel Ekonomi: Industrial Economy (1760 – 1945)
4. Tüketici Ekonomisi: Consumer Economy: Mass-Market: Kitle-Pazar/Piyasa (1945 – …)
5. Küresel İlişki Ekonomisi: Global Relationship Economy (Internet + Sosyal Medya + Değer oluşturma: 1990 – …)
6. ???

Yakın geçmişin ekonomik modeli “Tüketici Ekonomisi” (Consumer Economy: Mass-Market: Kitle-Pazar/Piyasa: 1945 – …) iken günümüzün 5. ekonomik modeli artık “Küresel İlişki Ekonomisi” (Global Relationship Economy) modeline dönüşmüştür. Mehmet Keçeci, 10.11.2017

Küreselleşmeyi kısaca tarifi ise; her türlü değer ve birikimin devlet sınırlarını aşarak dünya çapında yaygınlaşmasıdır. [5]

Nisan 2017’de 1 BTC (Bitcoin) 936$ iken 1 Ekim 2017’de 6600$’ı geçti. 7 ayda 6 kat değer kazandı. Bu dünyadaki para güvenli liman, vergiden kaçış aradığını gösteriyor. Yâni her geçen gün krize doğru bir adım atılıyor fakat bu biraz hızlı adıma benziyor. Mehmet Keçeci, 01.11.2017

Dünyada neler oluyor? Mehmet Keçeci, 02.11.2017
What happens in the world? Mehmet Keçeci, 02.11.2017

Dünyadaki “Güvenli Liman” arayışı devam etmektedir. Bu arayış bazen spekülatif hareketlere neden olabilmektedir. Fakat bu hareketler geçici olsalar da bazıları kazanırken bâzıları da kaybedebilirler. Mehmet Keçeci, 08.11.2017

The search for “Safe Harbor” in the world is ongoing. This quest can sometimes cause speculative movements. However, although these movements are temporary, some may lose some while they win. Mehmet Keçeci, 08.11.2017

Güvenli Liman, Belirsizlik, Kararsızlık (Safe Harbor, Uncertainty, Instability): Dünyanın (insanların, toplumların hatta ve hatta devletlerin) “Güvenli Liman” arayışı devam etmektedir. Güvenli liman olabilenler daha başarılı, daha kazançlı olacaklardır. Fakat güvenli liman adayları arasında da gizli bir savaş olduğundan bunu kimin veya kimlerin başarabileceği veya başarsa dahi bunu ne kadar sürdürebileceği belirsizdir. Belirsizliğin arttığı yerlerde ise kararsızlık da artar. Mehmet Keçeci, 15.11.2017

Ekonominin tabiî kânûnları vardır. Bu kânûnların dışına çıkarak nehri tersine akıtmayalım. Halîl Turgut Özal [4]

Türkiye ile Çin arasında anlaşmaya varılan karşılıklı birer bankanın açılması (Bank of China ve diğerleri) ticarette para gönderimi esnasında ödenen gönderim (swift) masraflarının azaltılması yönünde iyi bir yapılanmadır. Alırken daha az masrafımız olursa satarken daha düşük fiyatlara satılır. Ayrıca ihracatımızın artmasına da neden olur. Hem ihracat hem de ithalat karşılıklı artarken masraflar azalır. Mehmet Keçeci, 02.06.2011

Japon Ekonomi, Ticaret ve Endüstri bakanının açıklamasına göre Güneş enerjisiden elde edilen 1 KW elektiriğin maliyeti 60 Cent iken Nükleer enerjiden elde edilen 6-8 Cent. Böyle olmasına rağmen hem güneş enerjisini hem de nükleer enerjiden üretimi arttırmayı düşünüyorlar. 2020 ve 2030’dan sonra Güneş enerjisinden elde edilen elektriğin fiyatında düşme beklentisi içendeler. 26.08.2011 [9]

Tıpta Biyoteknoloji Uygulamaları (Applications of Biotechnology in Medicine) [3] makalemizde değindiğimiz olaylar çıkmaktadır. Biyoteknoloji, biyotıp uzmanları birçok alanda insanlık adına birçok güzel çalışmalar yapsalar da ucu açık çalışmalarında olduğu kaçınılmaz bir gerçektir. Bunu gelecekte öğreneceğiz fakat fizikçilerin bir kanunu vardır ki bu bütün bilim dallarına da uygulanabilir. Her sistem kendi kararlı durumuna dönmek ister. Kararlı durum (steady stade) dışında enerji harcamak zorundadır ve sistem enerji kaybeder fakat kararlı durumda sâdece iç enerjisi (entropi kuralı) dışında buna ihtiyaç duymaz. Bu kural kısaca dinamik denge veya biyolojide buna hemeostaz (organizmada normal şartların devamlılığı) denebilir bu aynı zamânda, kimyada, ekonomide, elektronikte, fizyolojide ve birçok bilim dalında çok rahatlıkla kullanılır. Bunu biyoteknolojinin genetik ürün çalışmalarına getirecek olursak doğal ortamda oluşan ile oluşmayan arasında bir kararlı durumdan çıkma mevcuttur ve bu da… Mehmet Keçeci, 23.09.2011

İnsanlığın politik sorunu üç şeyi bir araya getirmektir: Ekonomik Verimlilik, Sosyal Adâlet, Bireysel Özgürlük. John Maynard Keynes [2]

Bilginomi (Enfonomi, Infonomics): Var olan, elde edilen veya elde edilecek, biçimlendirilecek bir bilgi veya bilgi topluluğunu ekonomik değer hâline getirme, ekonomiye arz etme, kazandırma, değer biçme ve ekonomik değerinin sürekliliğini kazandırarak devâm edebilirliğini, sürdürülebilirliğini sağlayan bir disiplin dalıdır. Mehmet Keçeci, 07.09.2013 [2]

Ekonomik başarı dehâ çıkışlarına bağlı. Prof.Dr. Nevzat Tarhan [4]

(Bir arkadaşın sorması üzerine yorumum) ABD’nin yeni silahının denemesi olabileceğini yazmış fakat Sodyum Siyanür ki Sodyum’un su ile patlayacağını biz öğrencilerimize deneyle gösterdiğimiz basit bir kimyasal reaksiyondur. Tabiî ki bu kadar yüklü bir sodyumun gümrüğe kaçak girmiş olmasını bana doğru gelmiyor. Büyük bir ihtimalle itfayeceilerin yanan malzemenin ne olduğunu bilmeden (bilselerdi su sıkmayacaklarından eminim) su sıkmalarından kaynaklanmıştır. Fakat bu kadar yüklü bir sodyumdan nasıl habersiz olabilirler orası biraz muamma. ABD’nin uzaydan “Tanrı’nın Sopası” dedikleri bir teknoloji ile vurmaları açık bir savaş sebebi olur ki bana çok mantıklı gelmiyor. Çünkü bu füzelere eninde sonunda radarda görüleceği ve patlama sonrası kalıntılarının mutlaka bulunacağını unutmayalım. Savaş ekonomik ve siber olarak devam etmektedir. Devletler arasında mukabele-i bilmisil (retortion) oldukça karışık bir durumdur. Mehmet Keçeci, 18.08.2015

Sürdürebilirlik (Sustainability); ekonomik (economic), çevresel (environmental), ictimâ’î (sosyal, toplumsal, social) edim (performans, performance) yanında vicdânî, insânî, ahlâkî ve dînî değerlere de ihtiyâç duyar. Mehmet Keçeci, 16.04.2016 [7]

Büyüme (Yükselme, Şişme, Patlama, Boom, Peak, Bang, Expansion), Küçülme (İflâs, Çöküş, Çatırdı, Daralma, Durgunluk, Bankruptcy, Bust, Trough, Basin, Crunch, Contruaction) Döngüsü (Cycle) Ve (&) Savaş Felsefesi (Philosophy of War): Zirvede olmak, pik yapmak (peak), altın çağınızda olmak (golden age) gelişmeniz, ilerlemeniz, şişmenizin (expansion) bittiği anlamındadır ki yakında düşüşe, daralmaya (contruaction), küçülmeye, durgunluğa (depression), resesyona (recession), buhrana, krize (crisis), inişe, çöküşe (slump, collapse) geçeceğiniz anlama gelir. Sabredebilirseniz dalgalar arasındaki çukurlar (trough) gibi kurtarma, canlanma (recovery), tekrar yükselme zamânınız gelir. İdeal olanı ise çıkış ve inişler sonunda ilk durumunuzdan daha da yüksekte olmanızdır. Bu varlığın sosyolojik, ekonomik ve psikolojik doğasıdır. Yeterli zamân aralıklarında bu tekrar eden bir döngüdür. Bu yüzden yerel piyasa ve küresel piyasa araştırmaları çok önem arz ederler. Değişim kaçınılmazdır fakat bunu en uygun, vasat, optimum aralıklarda yapabilenler diğerleri küçülürken bunlar zirveleri zorlayacaklardır. Fakat sonsuza kadar değişimi yakalamak ta imkânsız olduğundan onlar da bir zamân sonra küçülmek belki de iflâs etmek zorunda kalacaklardır. Bu küresel şartların ortaya koyduğu toplu durumları, dalgalanmaları, konjonktürü (conjoncture, konjunktur) kendi lehine çevirebilme yeteneğine çok bağlıdır. Eğer toplumlar bu yeteneklerini, mahâretlerini iyi kullanamadıklarında toplumsal sürtüşmeler ve savaşta kaçınılmaz olmaktadır. Anlaşılan odur ki savaş; yeteneklerin esneklik dâhilinde kullanılmamasının birer sonucu, yan ürünüdür. Mehmet Keçeci, 30.04.2016 [7]

Darbe, kalkışma günü; Cum’a gününün akşamı ve Cumartesi gecesi borsanın kapanış günü olduğundan seçilir. Yoksa tesâdüf değildir. Ekonomi daha az zarar görsün ve darbe yapanlar daha çok kaçırsın, iyi çocuk görünsün vs. Mehmet Keçeci, 26.07.2016 [8]

Darbeler, kalkışmalar, isyânlar, kıyâmlar ya toplumsal, ekonomik, inânçsal, eğitimsel, kültürel ya da askerî yapılanmaya âid alt yapıları olan bir kanserleşme çeşididir. Mehmet Keçeci, 03.08.2016 [8]

Kaosatör: 1. Kaos çıkaran. Tahrik ve provokasyon ile ortalığı karıştırarak siyasal, ekonomik kargaşa, keşmekeş ve karmaşa çıkaran ve nelerin ne olduğunun anlaşılmamasını sağlayan, anarşinin doğmasını amaçlayan ve bunun için suç işlemeye yönlendiren kışkırtıcı, ajan, provokatör, provoker, chaosateur. Örnek: Provokatör ve Kaosatörlere dikkat. Herhâlde bizler sustuğumuz için bunlar meydanı boş mu zannediyorlar? Mehmet Keçeci, 31.08.2010. 2. Fiziksel anlamda kaotik ortam veya kaotik sinyal oluşturan cihaz. Kaosatör (Chaosateur) ilk defa 31.08.2010 târihinde Mehmet Keçeci tarafından kullanılmış ve tanımı yine kendi tarafından yapılmıştır. [9]

Ben zor işler için devamlı tembel kişiyi seçerim çünkü o işi yapmak için en kolay yolu bulacaktır. Ziyad K. Abdelnûr, Ekonomik Savaş Durumu: Refah Politika Çağında Servet Oluşturmanın Sırları, Çeviri: Mehmet Keçeci [9]

ABD çıkarları açısından dünya nüfusunun 8 milyardan daha çok artışına engel olunmasını istemiş ve bunu engellemeye yönelik politikalar önermiştir. Henry Kissinger

Açıkça, İran Körfezi veya Rio Grande’nin güneyinde “Yeni Japonyalara” izin vermeyeceğini söylemiştir, yâni dünyanın petrol üreten bölgelerinde yeni modern ekonomilere yer yoktur. Zbigniew Brzezinski

Eğer ekonomi göstergelerine (borsa, kur, altın, mâden, gıda, üretim endeksleri, enflasyon vs.) “Kripto Paraları” (Bitcoin, Litecoin, Dash, Monera vs.) Mayıs 2017’den itibâren eklemediğinizde dünya ekonomisini anlamada eksik kalırsınız. Mehmet Keçeci, 17.11.2017

Her coin’i (koin, kripto parayı) etinden, sütünden, derisinden, tüyünden yararlanacağınız bir olgu, değer, ticâret malı, meta zannetmeyin. Birkaçı değer kazanırken birçokları da birden ortalıktan kaybolurlar (scam coin: sahte kripto paralar). Mehmet Keçeci, 21.11.2017

Benim düşüncen odur ki gerilimde olan dünya savaş ekonomisine geçmiştir. Mısır’daki katliam aslında bir savaş tehdididir. Ya bizim isteklerimizi yerine getirirsiniz ya da size savaş açarız. Dikkat ediniz ki Filistin-Mısır arasındaki sınır kapısı ne zaman açılacak olsa veya açılsa buna benzer bir saldırı gerçekleşmektedir. Bu da bu saldırıların arkasındaki ülkelerin kimler olduğunu bize göstermektedir. Mehmet Keçeci, 26.11.2017

Ekonomik savaş (Economic warfare, war): İstikrarsızlığa yol açmak amacıyla düşmanın ekonomisinin normal işleyişini bozma, onun ekonomisini ablukaya alma (blockade) ve zayıflatmadır. 2016’da dünyada en fazla ekonomisi daralan 3 ülke: Mısır, Japonya ve Türkiyedir. En çok artan is ABD’dir. Mehmet Keçeci, 26.11.2017

Ekonominin boğaları ayıları ve domuzları, iyimserleri kötümserleri, Batı ve Japon gösterimi, çubuğu mumu, açılışı kapanışı, yükseleni düşeni, gölgesi rengi, kazancı kaybı, alımı satımı, değeri sektörü, dolusu boşu, dünü bugünü, ortalaması hacmi, canlılığı durgunluğu, sahtesi gerçeği, markası, spekülatörü, yatırımcısı, aracısı, komisyoncusu vs. vs. Mehmet Keçeci, 26.11.2017

Dünya ekonomisinin %45’i siyonizmin 1. dereceden birebir kontrolünde ve bu ekonominin karşısında durabilecek ekonomi ise %20 oranında olduğunu düşünüyorum (Dünya rezerv paralar: %63,5: Dolar, %20: Avro, %4,5: Yen, %4,5: Pound, diğerleri: %7,5) . Mehmet Keçeci, 24.12.2017

2030 târihine kadar devletler blokzincirinin (blockchain) yazılımını, kriptosunu, teknolojisini anlayamazlar, öğrenemezler ve kullanamazlar ise o devletlerin ekonomileri çökertilecektir. Mehmet Keçeci, 29.12.2017

Ulusalcı partilerin hedefleri tamamen ulusal(dır)… Halkı bağımsızlık sloganlarıyla harekete geçirir ve gerisini geleceğe bırakırlar. Bu tür partiler istedikleri devletin ekonomik programı konusunda veya kurmayı önerdikleri rejim konusunda sorgulandıklarında (doğru düzgün) cevap veremezler, çünkü aslında kendi ülkelerinin ekonomisinden dahi habersizdirler. Les Damnés de la Terre: The Wretched of the Earth: Yeryüzünün Lanetlileri/Sefilleri, Frantz Omar Fanon, 1961

Blokzinciri geleceğin en önemli altyapılarından biri olacaktır. Tıp, askerî, güvenlik, haberleşme, teknoloji, yapay zekâ, ekonomi, eğitim, mühendislik, yazılım gibi hemen her alanda kullanılacak bir bilimsel, teknolojik, yazılımsal, yenilikçi, girişimsel bir altyapı alanıdır. Temel bilimlerin her geçen gün bu alanda daha fazla kendini göstereceği bir alan olacaktır. Özellikle, matematik, istatistik, kriptolama, mantık, kuantum istatistiği vs. Mehmet Keçeci, 18.01.2018

LIGO deneyinde kullanılan 1 MegaWatt’lık lazerin bir insanın kafasını bir anda buharlaştırabilecek kadar güçlüdür. Fakat savaş sanayinde kullanılması düşünülen lazer ise 100 MegaWatt seviyesindedir. Bu da bir metali eritebilecek kadar ısı sağlar. ABD ordusu denemeler yaptı. Zannederim kullanıma hazır. Savaşlar maalesef belli bir noktadan sonra çığrından çıkıyor ve savaş suçu hâlini alıyor. Bu yüzden savaşa girerken çok dikkatli olunması gerekiyor. Karşı tarafın elinde varsa büyük bir ihtimalle de bunları kullanır. Caydırıcılık olması için diğer tarafta elde eder ve çığ etkisi oluşturur. Savaş ekonomisi bu yüzden devamlı büyüyor. Mehmet Keçeci, 03.05.2018

Dünya ekonomisinde 05.05.2018’de bazı ekonomik kırılmalar meydana geldi ve bu hâlâ devam etmektedir. Bu ekonomik kırılmanın en önemli sebeplerinden biri ABD’nin elçiliğini hatalı bir şekilde Kudüs’e taşımasıdır. Mehmet Keçeci, 29.05.2018

Bugün 12:37 (UTC+3) itibari ile bütün dünya ekonomilerinden olumlu haberler gelmeye başladı. 05.05.2018’de bir kırılma noktasının oluşması dip noktayı gördükten sonra şu an iyimser bir havaya dönüştü. İyimser havanın sürmesi dileklerimle. Çünkü her kriz binlerce insanın hayatını mahvetmesine neden olmaktadır. Mehmet Keçeci, 29.05.2018

Bazı sektörleri geçici olarak %45 etkiledi fakat ortalama %15 gibi genel bir kayıp yaşandı. Mehmet Keçeci, 29.05.2018

Kur yükselmelerinde merkez bankasının döviz rezervi olduğundan onlar (merkez bankası, devlet) aslında ilk etapta zarar etmezler hatta kâr bile ederler (çünkü dövizi TL ile ne kadar yüksek mübadele ederlerse o kadar fazla merkez bankası kazanır). Fakat döviz borcu olanlar, dövizle alış yapanlar devamlı zarar eder. Merkez Bankası bunu bildiğinden hem kendisinin maksimum karı elde edeceği hem de halkın fazla zarara uğramadan müdahâle noktasını hesaplarlar. Onların hesapları bizlerde olmadığından doğrudan şu nokta daha iyi olduğunu bizler kesin söyleyemeyiz. Mehmet Keçeci, 29.05.2018

Ek: Addition: 1

ABD Doları bir küresel ekonomik silahtır. Mehmet Keçeci, 10.08.2018
USA Dollar is a global economic weapon. Mehmet Keçeci, 10.08.2018

ABD bürokrasi içerisinde kullanabileceği çok kişi bulamasa da ekonomik çevrelerden ekonomiyi etkileyebilecek kadar yerel veya yabancıyı rahat rahat bulabilmektedir. Mehmet Keçeci, 10.08.2018

Orta Vâdeli Program (OVP): Medium Term Program (MTP)

Yeni Ekonomik Model [11, 12]

Erdogan: How Turkey Sees the Crisis With the U.S. [10]

OVP: 20.09.2018: Yeni Ekonomik Program (YEP): New Economic Program (NEP)

Kaynakça: References

1. http://mehmetkececi.com/blog/2017/05/04/dijital-rozetler-ve-rozhendis/
2. Turkish Quotes: Türkçe Alıntılar, Mehmet Keçeci [2, 4, 6, 7, 8, 9]
3. Biyoenformatik I: Bioinformatics I (Volume 1) (Turkish Edition) (Turkish) Paperback – March 23, 2015 by Mehmet Keçeci (Author)
4. Turkish Quotes: Türkçe Alıntılar, Mehmet Keçeci [2, 4, 6, 7, 8, 9]
5. Küreşelleşme, Aydın Keçeci
6. Turkish Quotes: Türkçe Alıntılar, Mehmet Keçeci [2, 4, 6, 7, 8, 9]
7. Turkish Quotes: Türkçe Alıntılar, Mehmet Keçeci [2, 4, 6, 7, 8, 9]
8. Turkish Quotes: Türkçe Alıntılar, Mehmet Keçeci [2, 4, 6, 7, 8, 9]
9. Turkish Quotes: Türkçe Alıntılar, Mehmet Keçeci [2, 4, 6, 7, 8, 9]
10. https://www.nytimes.com/2018/08/10/opinion/turkey-erdogan-trump-crisis-sanctions.html
11. https://youtu.be/axold6PVQQc
12. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/hazine-ve-maliye-bakani-albayrak-yeni-ekonomi-yaklasimini-acikladi/1227296